Uproszczenia w przepisach podatkowych i rachunkowych dla małych i średnich przedsiębiorców. Pakiet MŚP

1 stycznia 2019 r. weszła w życie większość przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym[i] (tzw. pakiet MŚP). Celem Ustawy Nowelizacyjnej było wprowadzenie szeregu zmian mających na celu uproszczenie i ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W założeniu zmiany mają za zadanie ukształtowanie otoczenia prawnego sprzyjającemu podejmowaniu przez przedsiębiorców inicjatyw nastawionych na rozwój działalności poprzez zmniejszenie obowiązków biurokratycznych. Ustawa Nowelizacyjna stanowi kolejny z etapów realizacji rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, która ma na celu wsparcie rozwoju przedsiębiorczości, w szczególności wsparcie sektora małych i średnich przedsiębiorców. Opisywany akt prawny wprowadza zmiany do szeregu ustaw (m. in. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[ii], ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[iii] oraz ustawy o rachunkowości[iv]), które mają zredukować obciążenia administracyjne nakładane na przedsiębiorców oraz poszerzyć już obowiązujące uproszczenia i zwolnienia na znacznie szerszą kategorię podmiotów.

Jak wskazuje uzasadnienie do Ustawy Nowelizacyjnej, przyjęte zmiany są wyrazem dążenia do cyfrowego państwa usługowego. W założeniu elektronizacja i „depapieryzacja” obsługi obywateli i przedsiębiorców ma poprawić funkcjonowanie administracji, obniżyć jej koszty i uprościć działalność przedsiębiorstw. Ustawa Nowelizacyjna zakłada blisko 50 zmian mających na celu uproszczenie działalności. Poniżej zostały przedstawione wybrane zmiany, które będą dotyczyć największej grupy przedsiębiorców.

Szerszy katalog małych i mikro jednostek

Ustawa Nowelizacyjna wprowadziła szereg zmian do ustawy o rachunkowości, przy czym jedną z istotniejszych jest ta dotycząca jednostek nieobjętych tzw. Dyrektywą w sprawie rachunkowości[v]. Zmiana zakłada zaliczenie większej liczby jednostek do kategorii mikroprzedsiębiorstw, co w efekcie umożliwi skorzystanie z szeregu uproszeń dla nich przewidzianych. Obejmuje to m. in. sporządzenie uproszczonego bilansu, rachunków zysków i strat, braku obowiązku sporządzania informacji dodatkowej oraz braku obowiązku stosowania wartości godziwej. W następstwie dodania do ustawy o rachunkowości art. 3 ust. 1a pkt 2a, do katalogu jednostek mikro zaliczane będą odtąd także osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 000 0000 euro i nie więcej niż 3  000 0000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Ustawodawca zdecydował się także w efekcie nowelizacji art. 3 ust. 1c pkt 1 ustawy o rachunkowości podnieść progi wartościowe dla małych jednostek. Dzięki temu większa liczba jednostek będzie mogła być zaliczana do kategorii jednostek małych, które korzystają z uproszczeń przewidzianych dla tej kategorii podmiotów w zakresie sprawozdawczości finansowej. W efekcie nowelizacji progi zwiększono odpowiednio dla:

• sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego z dotychczasowych 17 000 000 zł do 25 500 000 zł;
• przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy z dotychczasowych 34 000 000 zł do 51 000 000 zł.

Bez zmian pozostał trzeci próg odnoszący się do średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty w liczbie 50 osób. Podwyższenie progów dla jednostek małych o 50% jest związane z wykorzystaniem opcji dla krajów członkowskich zawartej w art. 3 ust. 2 akapit drugi Dyrektywy w sprawie rachunkowości[vi].

Ustawa Nowelizacyjna zwiększyła także progi wartościowe dotyczące sumy aktywów oraz przychodów ze sprzedaży towarów i produktów uprawniające do skorzystania z uproszczeń w zakresie klasyfikowania umów leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych. W rezultacie większa liczba jednostek objętych i nieobjętych Dyrektywą w sprawie rachunkowości będzie mogła korzystać z uproszczonego klasyfikowania umów leasingu w związku ze znowelizowanym art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości.

Status małego podatnika dla większej liczby przedsiębiorców

Ustawa Nowelizacyjna wprowadza także szereg istotnych zmian w przepisach ustaw o podatkach dochodowych. Jedną z ważniejszych jest zmiana w zakresie progu przychodów ze sprzedaży, wraz z kwotą należnego podatku VAT, uprawniającego do uzyskania statusu „małego podatnika”. Dotychczasowy próg 1 200 000 EUR określony dla podatników PIT w art. 5a pkt 20) ustawy o PIT oraz podatników CIT w art. 4a pkt 10 ustawy o CIT został zwiększony do kwoty 2 000 000 EUR. Zwiększony próg wartości przychodów ze sprzedaży będzie obejmować także przedsiębiorstwa w spadku, w związku z wejściem w życie z dniem 25 listopada 2018 r. ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej[vii]. Zmiana progu sprzedaży będzie skutkować możliwością objęcia znacznie szerszego grona przedsiębiorców statusem małego podatnika, który umożliwia wybór kwartalnego sposobu wpłacania zaliczek (art. 44 ust. 3g ustawy o PIT, art. 25 ust. 1b ustawy o CIT) oraz umożliwia dokonywanie jednorazowych odpisów amortyzacyjnych do wysokości 50 000 EUR (art. 22k ust. 7 ustawy o PIT, art. 16k ust. 7 ustawy o CIT). Zmiana dotycząca statusu ,,małego podatnika'' wchodzi jednakże w życie później niż większość pozostałych przepisów Ustawy Nowelizacyjnej, tj. dopiero 1 stycznia 2020 r.

Nowe zasady rozliczania straty podatkowej

Istotną dla podatników zmianą wynikającą z Ustawy Nowelizacyjnej, która wpłynie na rozliczenie podatku dochodowego, jest zmiana związana z zasadami rozliczania straty podatkowej. Zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 2018 r art. 9 ust. 3 ustawy o PIT oraz art. 7 ust. 5 ustawy o CIT, podatnik był uprawniony do obniżenia dochodu uzyskanego ze źródła przychodu o wysokość straty z tego samego źródła przychodów, w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z zastrzeżeniem, że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie mogła przekroczyć 50% kwoty tej straty. Ustawa Nowelizacyjna wprowadziła w zakresie zasad rozliczania strat podatkowych prawo do jednorazowego rozliczenia, w ramach rozliczenia podatku dochodowego, straty podatkowej do wysokości 5 000 000 zł. Oznacza to, że od 1 stycznia 2019 r. podatnicy są uprawnieni do rozliczenia straty nie przekraczającej 5 000 000 zł jednorazowo, w jednym z pięciu kolejnych lat. W sytuacji gdy podatnik poniósł stratę, która przekroczyła 5 000 000 zł, może odliczyć w jednym roku jednorazowo 5 000 000 zł, natomiast nadwyżka może zostać rozliczona w którymkolwiek z tych 5 lat, ale już przy zastosowaniu limitu 50% odliczenia w jednym roku. Co istotne, przedsiębiorcy będą uprawnieni bądź do zastosowania nowego prawa do jednorazowego rozliczenia straty, bądź rozliczenia straty na dotychczas przewidzianych zasadach. Obecne dwa warianty rozliczenia straty podatkowej pozwolą więc na szersze modelowanie zasadami rozliczeń podatku dochodowego, wpływając na politykę finansową przedsiębiorstw. Zmiana związana z prawem do jednorazowego rozliczenia straty pozwoli w efekcie na obniżenie podatku w znacznie większym wymiarze już w kolejnym roku podatkowym, w miejsce dotychczas obowiązującej zasady rozliczenia straty w czasie. Powyższe w założeniu ma się przyczynić do zwiększenia płynności finansowej przedsiębiorców w związku z możliwością obniżenia podatku do zapłaty w większym stopniu, w efekcie poniesienia wydatków zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów.

Nowe zasady wyboru opodatkowania podatkiem liniowym

Zgodnie z obowiązującym do 31 stycznia 2018 r. art. 9a ust. 2 ustawy o PIT, podatnicy byli uprawnieni do wyboru  sposobu opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c ustawy o PIT (opodatkowania podatkiem liniowym 19%) poprzez złożenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania. W przypadku, gdy podatnik rozpoczynał prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, pisemne oświadczenie był zobowiązany złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.  Od 1 stycznia 2019 r. wybór opodatkowania podatkiem liniowym następuje poprzez złożenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego. Zmiana jest szczególnie istotna dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą, w stosunku do których w znacznym stopniu został przedłużony termin do wyboru właściwej metody opodatkowania dochodu. Przedłużony termin pozwoli ocenić w kontekście osiągniętych przychodów, czy zasadniejszym będzie wybór rozliczenia według skali progresywnej (18% oraz 32% od nadwyżki ponad kwotę 85 528 zł) bądź według stawki liniowej (19%).

Zwolnienie z podatku dochodowego odszkodowań za zniszczony środek trwały

Od 1 stycznia 2019 r. zaczęły obowiązywać także nowe zwolnienie podatkowe dla kwot odszkodowań uzyskiwanych przez podatnika od ubezpieczyciela z tytułu zniszczenia lub uszkodzenia posiadanego przez podatnika środka trwałego (z wyjątkiem samochodu osobowego).  Do zastosowania nowego zwolnienia będą uprawnieni zarówno podatnicy PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT, jak i podatnicy CIT na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 54a ustawy o CIT. Warunkiem zastosowania zwolnienia będzie wydatkowanie przez podatnika – w okresie nie późniejszym niż do upływu kolejnego roku podatkowego – równowartości otrzymanego odszkodowania na remont uszkodzonego środka trwałego bądź na zakup lub wytworzenie analogicznego środka trwałego, mogącego zastąpić środek trwały uprzednio zniszczony lub uszkodzony. Zwolnienie będzie miało zastosowanie również w stosunku do wydatków poniesionych przez podatnika w okresie od dnia powstania szkody do dnia otrzymania odszkodowania. Zmiana w tym zakresie oznacza, iż po stronie podatników w związku z wypłatą odszkodowania nie powstanie przychód, co w przypadku uzyskania odszkodowania umożliwi przeznaczenie środków z tego tytułu w pełnej wysokości na zakup bądź wytworzenie analogicznego środka trwałego bez dodatkowych obciążeń fiskalnych.

Zmiany w zasadach zaliczania do kosztów uzyskania przychodów pracy małżonka i dzieci

W związku z wejściem w życie Ustawy Nowelizacyjnej zmianie na korzyść dla podatników ulegają zasady uznawania za koszt uzyskania przychodów wartości pracy małżonka lub małoletnich dzieci, a także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. W myśl art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2018 r., za koszt uzyskania przychodów nie uważa się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, natomiast w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. W związku ze zmianami, które weszły w życie, od 1 stycznia 2019 r., przestanie istnieć różnica w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia za pracę osoby małżonka i małoletnich dzieci i wynagrodzenia innych osób zatrudnionych przez przedsiębiorcę. Obecnie, zgodnie ze znowelizowanym art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczać wynagrodzenie małżonków i małoletnich dzieci, uzyskane z tytułu:

1) stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy,

2) osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,

3) wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
• właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
• przedsiębiorstwa w spadku z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej,
• umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej,
• praktyk absolwenckich.

Analogiczna zmiana w zakresie zasad zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia  małżonków i małoletnich dzieci wspólników została wprowadzona w stosunku do podatników CIT w znowelizowanym art 16 ust. 1 pkt 13c ustawy o CIT.

Zmiany w zakresie zaliczek na podatek dochodowy

Ustawa Nowelizacyjna wprowadziła zmiany w zakresie trzech obszarów związanych z zaliczkami na podatek dochodowy, tj. w zakresie zaliczek kwartalnych, zaliczek uproszczonych i zawieszenia działalności gospodarczej. W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2018 r. podatnicy, którzy wybrali kwartalne wpłaty zaliczek, byli zobowiązani w terminie do dnia 20 lutego roku podatkowego (w przypadku rozpoczęcia działalności w trakcie roku podatkowego – nie później, niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu) zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze kwartalnej metody wpłacania zaliczek. Zawiadomienie to dotyczyło także lat następnych, chyba że podatnik w terminie do 20 lutego roku podatkowego zawiadomił w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z kwartalnych wpłat zaliczek. W przypadku wyboru przez podatnika wpłacania zaliczek uproszczonych, podatnik był z kolei obowiązany w formie pisemnej zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia 20 lutego roku podatkowego, w którym po raz pierwszy wybrał uproszczoną formę wpłacania zaliczek. Również w takiej sytuacji zawiadomienie dotyczyło lat następnych, chyba że podatnik w terminie do dnia 20 lutego roku podatkowego zawiadomił w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek.

Znowelizowane przepisy zmieniły zasady zawiadamiania o wyborze formy regulowania zaliczek, w ten sposób, że podatnicy o  dokonanym wyborze będą obecnie informowali organ podatkowy dopiero w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym stosowali kwartalny sposób regulowania zobowiązań w podatku dochodowym. Oznacza to także, iż obecnie bezprzedmiotowe staje się informowanie o rezygnacji z wpłacania zaliczek kwartalnych. Powyższe zmiany będą obejmować zarówno podatników PIT z uwagi na zmianę art. 44 ustawy o PIT, jak i podatników CIT, z uwagi na zmianę art. 25 ustawy o CIT.

Zmiany obejmują także obowiązki informacyjne związane z zawieszeniem działalności. Dotychczas obowiązujące przepisy przewidywały, że podatnicy, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej, byli zwolnieni z obowiązku wpłacania zaliczek, z zastrzeżeniem, że wspólnicy handlowych spółek osobowych, wpisanych do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, byli zobowiązani zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o okresie zawieszenia działalności przez spółkę, nie później niż przed upływem 7 dni od dnia złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej na podstawie właściwych przepisów. Powyższy obowiązek zawiadomienia obejmował także podatników podatku CIT. Znowelizowane przepisy zakładają, że wspólnicy spółek osobowych prawa handlowego, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej, jak i podatnicy podatku CIT, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej, będą obecnie wyłącznie informować w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym działalność ta była zawieszona, o okresie zawieszenia tej działalności w danym roku podatkowym.

Adam Żądło

aplikant radcowski, autor bloga spolkiosobowe.pl

Artykuł pochodzi z Biuletynu Euro Info 5/2019

Przeczytaj więcej takich artykułów w strefie wiedzy PARP

[i] Dz.U. 2018 poz. 2244, dalej: Ustawa Nowelizacyjna.

[ii] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350 z późn. zm.), dalej: ustawa o PIT.

[iii] Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86 z późn. zm.), dalej: ustawa o CIT.

[iv] Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591).

[v] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającą dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG (Dz. Urz. UE L 182 z 29.06.2013, dalej: Dyrektywa w sprawie rachunkowości.

[vi] Państwa członkowskie mogą określić progi przekraczające progi przewidziane Dyrektywą w sprawie rachunkowości co do sumy bilansowej (4 000 000 euro) oraz przychodów netto ze sprzedaży (8 000 000 euro), niemniej jednak progi nie mogą przekraczać 6 000 000 EUR dla sumy bilansowej i 12 000 000 EUR w odniesieniu do przychodów netto ze sprzedaży.

[vii] Dz. U. Poz. 1629.