Koronawirus – sprawdź co wprowadzenie stanu epidemii oznacza dla przedsiębiorców

Od 20 marca w związku zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 obowiązuje w Polsce stan epidemii, czyli szczególny stan prawny wprowadzony na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 ze zm.), w celu podjęcia określonych w tej ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii.

Z perspektywy przedsiębiorców oznacza to utrzymanie dotychczasowych ograniczeń działalności gospodarczej, które wprowadzone zostały wcześniej w związku z ogłoszeniem od dnia 14 marca stanu zagrożenia epidemicznego, ale także potencjalną możliwość nakładania kolejnych ograniczeń lub obowiązków. Możliwe jest w szczególności ustanowienie „stref zero”, czyli obszarów gdzie występuje stan epidemii, znajdujących się bezpośrednio wokół ogniska wirusa, gdzie możliwe jest wprowadzenie całego katalogu określonych zakazów (z czasowym ograniczeniem określonych zakresów działalności przedsiębiorców włącznie), nakazów czy środków kontroli, a także „stref buforowych”, tj. obszarów wokół stref zero, które mogą podlegać w szczególności ograniczeniom dotyczącym przemieszczania się ludzi. Ewentualne ustanowienie takich stref wywrze bezpośredni lub pośredni wpływ na całą prowadzoną w ich obrębie działalność gospodarczą, niezależnie od już obowiązujących na terenie całego kraju ograniczeń. Stan epidemii obowiązywał będzie od 20 marca aż do odwołania.

Aktualne ograniczenia dotyczące działalności gospodarczej określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 491), które zasadniczo powiela obowiązujące dotychczas w tym zakresie przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2020, poz. 433 ze zm.). Zmodyfikowano jednak zasady działalności centrów handlowych, a ponadto, wprowadzono nowy środek w postaci nakazu udostępniania na potrzeby zwalczania epidemii nieruchomości, lokali i terenów przewidzianych planami przeciwepidemicznymi.

Handel i usługi

Przepisy dotyczące działalności centrów handlowych, czyli obiektów o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m², zostały przeredagowane w taki sposób, aby ułatwić przedsiębiorcom ich interpretację. W miejsce dotychczasowego, ogólnie sformułowanego katalogu działalności zakazanej w centrach handlowych, wprowadzono enumeratywne wyliczenie działalności handlowej oraz usługowej, która może być w centrach, na zasadzie wyjątku, prowadzona. Katalog ten obejmuje działalność sklepów, których przeważająca działalność polega na sprzedaży:

• żywności w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2019 r. poz. 1252 oraz z 2020 r. poz. 284 i 285),
• produktów kosmetycznych w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych (Dz. U. poz. 2227) innych niż przeznaczone do perfumowania lub upiększania,
• artykułów toaletowych,
• środków czystości,
• produktów leczniczych w rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 499, z późn. zm.3) ), w tym w aptekach lub punktach aptecznych,
• wyrobów medycznych w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 186),
• środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego w rozumieniu art. 3 ust. 3 pkt 43 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,
• gazet,
• artykułów budowlanych lub remontowych,
• artykułów dla zwierząt domowych.

Jeżeli chodzi o usługi, to w centrach handlowych dopuszczalne jest świadczenie usług medycznych, bankowych, ubezpieczeniowych, pocztowych i pralniczych, a także gastronomicznych ale jedynie polegających na przygotowywaniu i dostarczaniu żywności. Oznacza to, że punkty gastronomiczne zlokalizowane w galeriach mogą ponownie działać, ale tylko w zakresie przygotowania posiłków i ich dowozu - bez usług "na wynos", tj. z osobistym odbiorem w  przez klienta w centrum handlowym. Wyraźnie zakazana została jednak, wszelka działalność handlowa i usługowa prowadzona na tzw. wyspach handlowych.

W odniesieniu do obiektów handlowych i usługowych działających poza centrami handlowymi, tak jak dotychczas, nie obowiązują ograniczenia.

Gastronomia

Utrzymany został całkowity zakaz prowadzenia działalności przez restauracje oraz inne stałe placówki gastronomiczne, z wyłączeniem sprzedaży posiłków na wynos albo ich dostarczaniu, a także działalności restauracyjnej lub barowej prowadzonej w środkach transportu, przez oddzielne jednostki. Analogiczny zakaz obowiązuje w przypadku miejsc gdzie przygotowywane i podawane do konsumpcji są napoje (bary, puby itp.).

Branża eventowa i wystawiennicza

Nadal zakazana jest działalność związana z organizacją, promocją lub zarządzaniem imprezami takimi jak targi, wystawy, kongresy, konferencje, spotkania, włączając działalności polegające na zarządzaniu i dostarczaniu pracowników do obsługi terenów i obiektów, w których te imprezy mają miejsce.

Działalność kulturalna, rozrywkowa, sportowa i rekreacyjna

W dotychczasowym kształcie utrzymano również zakaz prowadzenia działalności w odniesieniu do wszelkich zbiorowych formy kultury i rozrywki (działalność teatrów, kin, organizacja koncertów, widowisk), bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałej działalności związanej z kulturą, a także działalności związanej ze sportem oraz działalności rozrywkowej i rekreacyjnej (działalność klubów, w tym klubów tanecznych i nocnych, basenów, siłowni oraz klubów fitness). Zamknięte pozostają również kasyna.

Nowe rozporządzenie w sprawie ogłoszenia stanu epidemii nie obejmuje jednak wprowadzonego uprzednio w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego zakazu działalności związanej z prowadzeniem obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania, takich jak ośrodki kolonijne, wczasowe, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe), kwatery dla gości, domki, gospodarstwa wiejskie (agroturystyka) oraz schroniska młodzieżowe i górskie. Obecnie zatem mogą one działać, podobnie jak hotele i obiekty o podobnym charakterze, takie jak pensjonaty czy zajazdy.

Obrót respiratorami, kardiomonitorami i środkami ochrony indywidualnej

W stanie epidemii utrzymany został zakaz wywozu lub zbywania poza Polskę respiratorów oraz kardiomonitorów.  Nadal istnieje również obowiązek informowania przez przedsiębiorców właściwego wojewody, z 24-godzinnym wyprzedzeniem, o zamiarze wywozu lub zbycia za granicę gogli ochronnych, kombinezonów typu TYVEK, masek typu FFP2/FFP3, maseczek chirurgicznych, ochraniaczy na obuwie, rękawiczek lateksowych i nitrylowych, oraz środków do dezynfekcji rąk, powierzchni i pomieszczeń - przy czym zgodnie z nowym rozporządzeniem, wojewoda może złożyć wniosek do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zakazu wywozu lub zbycia tych produktów.

Niezależnie od powyższych szczególnych regulacji, należy także mieć na uwadze, że obrót określonymi lekami czy wyrobami medycznymi podlega ograniczeniom na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 499 ze zm.). Zgodnie z art. 37av tej ustawy, przedsiębiorca ma obowiązek zgłaszania Głównemu Inspektorowi Farmaceutycznemu zamiaru dokonania wywozu poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zbycia podmiotowi prowadzącemu działalność poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, wskazanych w obwieszczeniu Ministra Zdrowia. Główny Inspektor Farmaceutyczny może wnieść, w drodze decyzji, sprzeciw wobec zamiaru wywozu lub zbycia w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia. Aktualnie wykaz produktów objętych  zawiera obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 17 marca 2020 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych zagrożonych brakiem dostępności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Ministra Zdrowia 2020 poz. 23).

Nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali i terenów przewidzianych planami przeciwepidemicznymi

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, nakazuje się udostępnienie, w celu zwalczania epidemii, nieruchomości, lokali i terenów, jeżeli są one przewidziane w wojewódzkim planie działania na wypadek wystąpienia epidemii, o którym mowa w art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Nakaz dotyczyć może zatem objętych planem zakładów leczniczych podmiotu leczniczego i innych obiektów użyteczności publicznej, które mogą zostać przeznaczone do leczenia, izolowania lub poddawania kwarantannie. Wojewoda, na podstawie informacji uzyskanej od właściwego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, informuje właściciela o obowiązku udostępnienia nieruchomości, lokalu i terenu.

Agata Kudelska

Departament Wsparcia Przedsiębiorczości PARP, Enterprise Europe Network