PARP: Działamy na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju

„Tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym, środowiskowym i terytorialnym.”

Powyższe zdanie otwiera katalog celów rządowego dokumentu określającego kierunek i sposób, w jaki w najbliższych latach ma być budowany dobrobyt kraju, siła polskiej gospodarki czy bezpieczeństwo ekonomiczne przyszłych pokoleń.

„Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” (SOR) – z jednej strony wskazuje mocne strony, które dają szanse na obecność w czołówce globalnej gospodarki – z drugiej pokazuje bolączki i obszary, w których nasz kraj musi nadrabiać zaległości.

Kluczowe obszary działań zostały zawarte w trzech celach szczegółowych:

• Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silniej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną
• Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony
• Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu

Dla ich realizacji w Strategii wyszczególniono szereg programów i obszarów o kluczowym znaczeniu oraz instytucji i instrumentów przewidzianych do jej realizacji. Ważna część zadań związanych z realizacją SOR spoczywa na instytucjach skupionych w Grupie Polskiego Funduszu Rozwoju, w tym Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).

W ramach całej Grupy PFR funkcjonuje kilkanaście instytucji: PFR, PFR Ventures, PFR TFI, PFR Nieruchomości, PFR Portal PPK, ARP, BGK, KUKE, KUKE Finance, PAIH oraz PARP. W ramach grupy Agencja jest odpowiedzialna za rozwój szeroko rozumianej przedsiębiorczości, zarówno w aspekcie finansowym jak i pozafinansowym. – Grupa PFR jest istotnym motorem realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Integruje, pod jedną marką, ofertę czołowych polskich instytucji rozwoju. Programy i działania prowadzone są w ramach spójnej strategii i profesjonalnych standardów zarządzania, co przekłada się na ich efektywność – powiedział Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości oferuje wsparcie w szczególności dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw stwarzając możliwość realizacji pomysłów biznesowych, od koncepcji aż po komercjalizację. Wsparcie, jakie proponuje PARP, obejmuje wszystkie etapy rozwoju przedsiębiorstwa. Zadania te realizowane są obecnie w ramach trzech programów współfinansowanych ze środków europejskich (Inteligentny Rozwój – POIR; Wiedza, Edukacja, Rozwój – POWER; Polska Wschodnia – POPW), a także innych instrumentów pomocy, finansowanych ze środków krajowych i międzynarodowych (Rozwój przedsiębiorczości i innowacje w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego).

Centrum Rozwoju MŚP 

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości rozszerzyła - w ramach specjalnie utworzonego „Centrum Rozwoju MŚP” –  ofertę dla MŚP o narzędzia informacyjne, szkoleniowe, doradcze oraz kooperacyjne. Agencja niezmiennie rozwija swoje usługi i instrumenty finansowe.

Misją Centrum jest „inspirowanie, informowanie, szkolenie i wspieranie przedsiębiorców oraz osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą”. Realizację tych planów ma ułatwić zastosowanie nowoczesnych narzędzi komunikacji, takich jak publikacja wykładów internetowych, transmisja szkoleń do sieci, organizacja webinariów, szkoleń e-learningowych czy czatów z ekspertami.

Wykorzystanie tego typu narzędzi staje się coraz bardziej popularne wśród klientów PARP. Przykładowo, osoby zainteresowane poszerzeniem wiedzy mogą skorzystać z interaktywnej platformy www.akademia.parp.gov.pl, na której obecnie dostępnych jest 18 kursów, a do końca roku przybędzie jeszcze 14 nowych szkoleń. W ciągu roku działalności „Akademii PARP” skorzystało 28 tys. osób. W czasie epidemii koronawirusa COVID-19 wzrosła popularność kursów online. Średni tygodniowy przyrost w „Akademii PARP” wynosił dotychczas 380 osób, a obecnie jest on trzykrotnie większy.

– Naszymi klientami są różne podmioty. Z jednej strony są to osoby, które dopiero planują rozpocząć działalność gospodarczą, lub już nowoutworzone firmy. Ale też pukają do nas doświadczeni przedsiębiorcy, firmy w fazie planowego rozwoju – zarówno na rynkach krajowych, jak i zagranicznych. Są też tacy przedsiębiorcy, którzy mają przejściowe kłopoty czy przechodzą restrukturyzację. Dla każdej z tych grup mamy odrębną ofertę szkoleniową i doradczą. Nowe usługi dla firm PARP tworzy i testuje m.in. w ramach projektu inno_Lab finansowanego ze środków Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój – mówi Mikołaj Różycki, wiceprezes PARP.

Innowacje

Biorąc pod uwagę gospodarkę jako całość najważniejsze oczekiwane efekty długookresowe SOR to zmiana struktury PKB Polski w wyniku zwiększenia roli innowacji.  

Chodzi o zwiększenie liczby aktywnych małych i średnich przedsiębiorstw wdrażających innowacje produktowe, organizacyjne i marketingowe, charakteryzujące się wyższą niż dotychczas dochodowością i efektywnością działania, a także współpracujących z innymi regionalnymi uczestnikami gospodarki (w tym dużymi przedsiębiorstwami).

Równie ważnie jest w tym kontekście wdrażanie nowoczesnych rozwiązań w zakresie innowacji organizacyjnych, marketingowych i technologicznych. SOR zakłada zwiększanie stopnia zaawansowania technologicznego i innowacyjności produktów, stymulowanie powstawania nowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych w oparciu o własne zasoby przedsiębiorstw i oparcie przewag konkurencyjnych w handlu zagranicznym w większym stopniu na jakości i innowacyjności proponowanych produktów. To wszystko pozwoli na wzrost udziału przemysłów i usług wiedzochłonnych oraz wzrost wiedzochłonności przemysłów i usług uważanych tradycyjnie za obszary o niskiej zawartości wiedzy i techniki.

Strategia zakłada przy tym koncentrację wsparcia publicznego na firmach pragnących się rozwijać, na kluczowych sektorach, które mogą w przyszłości decydować o pozycji konkurencyjnej Polski w świecie.

Główne bariery zidentyfikowane w tym zakresie to: 

• Silne rozdrobnienie dominacja najmniejszych podmiotów, a co za tym idzie niski potencjał ekonomiczny firm, który ogranicza popyt na innowacyjne dobra i usługi.
• Struktura gospodarki/przemysłu/eksportu oparta przede wszystkim na tradycyjnych sektorach wytwarzających produkty o niskiej wartości dodanej i niskoprzetworzone, a udział sektorów wysokiej techniki oraz usług jest znacznie poniżej średniej unijnej. Mało inwestycji przedsiębiorstw polskich i zagranicznych (BIZ) lokuje się w sektorach/branżach badań i rozwoju oraz wysokich technologii.
• Niska gotowość technologiczna i niska skłonność przedsiębiorstw do inwestycji (niska stopa inwestycji), w tym inwestowania w nowe technologie i zdolność do absorbowania technologii zwiększających wydajność czynników wytwórczych.
• Niewielka aktywność innowacyjna oraz badawczo-rozwojowa przedsiębiorstw (zwłaszcza MŚP), będąca pokłosiem – z jednej strony – braku środków oraz z drugiej - wysokiego poziomu awersji do ryzyka i niechęci do zmian w firmach.
• Niska skłonność sektora nauki do współpracy z biznesem. Instytuty badawcze w niewystarczającym stopniu realizują swoją misję przybliżania nauki do biznesu.

Działania PARP ukierunkowane są na podnoszenie innowacyjności polskich przedsiębiorstw. W obecnej perspektywie finansowej UE Agencja wsparła kwotą ponad 4,5 mld zł przeszło 4 tys. innowacji w MŚP.

Największe środki przewidziano w programie Badania na rynek. Przedsiębiorcy mogą w nim uzyskać wsparcie na wdrożenie innowacyjnych produktów lub procesów, które są efektem prac badawczo-rozwojowych. Dotychczas z programu skorzystało ponad 300 firm, a ich projekty wsparto kwotą ponad 3 mld zł.

W kontekście innowacji bardzo ważną rolę pełni budowanie powiązań między biznesem i nauką w obszarach Programów Pierwszej Prędkości – współpraca z gremiami ds. PPO i monitorowania KIS (wzmocniona współpraca z Grupami Roboczymi ds. KIS, ponadregionalnymi grupami projektowymi – Smart Labs, także w odniesieniu do potencjałów regionalnych).

W PARP o dofinansowanie w opracowaniu innowacji we współpracy z jednostkami naukowymi, a potem wdrożenie wyników opracowań przedsiębiorcy mogą ubiegać się np. w konkursie Bony na innowacje dla MŚP.

Szanse na wsparcie wdrożeń innowacji w osobnym programie mają przedsiębiorcy z Polski Wschodniej – chodzi o program Wdrażanie innowacji przez MŚP.

Na zwiększanie innowacyjności rodzimych firm w jednym z trzech obszarów – zielone technologie, wody morskie lub śródlądowe, technologie poprawiające jakość życia – dedykowaliśmy program Rozwój Przedsiębiorczości i Innowacje z Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Budżet programu to 100 mln euro.

Stymulowanie rozwoju wzornictwa przemysłowego to kolejny obszar SOR obecny w ofercie PARP. W programie Wzór na konkurencję dla firm z Polski Wschodniej można uzyskać wsparcie na wdrożenie wyników audytów wzorniczych (sfinansowanych w I etapie programu). W programie Design dla przedsiębiorców – Dostępność Plus, w którym można uzyskać wsparcie m.in. na przeprowadzenie audytu czy przygotowanie strategii wzorniczej, prototypowanie czy testy.

PARP wspiera też rozwój startupów, m.in. w programach akceleracji np. pilotaż: Poland Prize i Elektro ScaleUp oraz w ramach działania 2.5 POIR Programy akceleracyjne. Dużą wartością udziału w programie 2.5 POIR jest możliwość przetestowania swojego rozwiązania przy wykorzystaniu zasobów średniej lub dużej firmy, a w przypadku sukcesu — pozyskanie partnera korporacyjnego.

Warto wskazać w tym kontekście na pozytywne rezultaty programu Scale Up, dzięki któremu ponad 260 młodych firm rozwija współpracę z dużymi przedsiębiorstwami. Istotą Scale Up jest połączenie potencjału intelektualnego twórców startupów z infrastrukturą, doświadczeniem oraz zasobami dużych korporacji, w tym spółek skarbu państwa poprzez ich kojarzenie i akcelerację.

Z kolei startupy będące na samym początku drogi biznesowej mogą skorzystać z programów inkubacji prowadzonych przez Platformy startowe aż do 2022 r. Najlepsze ze startupów po okresie inkubacji ubiegać się mogą o wsparcie w ramach programu Rozwój startupów w Polsce Wschodniej. Wartość dofinansowania projektu sięga do 1 mln zł.

Od 2019 r. Agencja prowadzi program szkoleniowo-doradczy – Akademia Menadżera Innowacji. Dzięki niemu menadżerowie i właściciele firm zdobywają kompetencje niezbędne do zarządzania procesem innowacyjnym. Firmy biorące udział w programie poddawane są  ocenie ich zdolności do absorbcji innowacji, przeprowadzaną z wykorzystaniem metodologii Innovation Health Check.

Ekspansja zagraniczna

Kolejnym z obszarów SOR (w zakresie pierwszego z celów szczegółowych) jest zwiększenie umiędzynarodowienia polskiej gospodarki, utrzymanie relatywnie wysokiego tempa wzrostu eksportu przy jednoczesnej poprawie poziomu jego innowacyjności. Choć sytuacja zmienia się w tym zakresie dynamicznie – pomijając obecny okres niepewności związanej z pandemią COVID-19 – polski eksport od lat stale rośnie. Niemniej, ekspansja zagraniczna jest udziałem przede wszystkim dużych firm. Dominują proste formy współpracy z zagranicą. Dziewięciu na dziesięciu polskich przedsiębiorców działających na rynkach międzynarodowych prowadzi jedynie działalność handlową. Niewielu polskich przedsiębiorców angażuje się we współpracę np. w zakresie B+R czy joint venture. Zaledwie 0,6% polskich przedsiębiorstw inwestuje za granicą. W działalności międzynarodowej polskie firmy skupiają się przy tym na rynkach państw UE (blisko 80% w 2015 r.), przy niewielkim i malejącym w ostatnich latach udziale państw spoza Unii.

W PARP przedsiębiorcy mogą szukać pomocy w przygotowaniu się do pozyskania nowych rynków zbytu. Sztandarowym programem w tym zakresie jest „Wsparcie MŚP w promocji marek produktowych – Go to Brand”. MŚP mogą otrzymać dofinansowanie na działania związane z ekspansją zagraniczną swoich produktów lub usług.

Krajowe Klastry Kluczowe i ich członkowie mogą pozyskać środki na rozwój i wprowadzenie na rynki zagraniczne produkty i usługi oferowane przez siebie. Można otrzymać maksymalnie 8 mln zł.

Ekspansja zagraniczna swoich produktów to kolejny etap jaki podejmują przedsiębiorcy. „Internacjonalizacja MŚP” pozwoli na poznanie i zdobycie nowych rynków zbytu, pozyskanie nowych kontrahentów. Na ten zakres można otrzymać do 800 tys. zł wsparcia.

Równie poważnie traktowana jest działalność międzynarodowa z zakresie współpracy z firmami spoza granic Polski. Firmy mogą liczyć na wsparcie PARP w ramach Enterprise Europe Network największej na świecie sieci wspierającej małe i średnie przedsiębiorstwa w internacjonalizacji ich działalności gospodarczej. Agencja umożliwia też uczestnictwo w misjach gospodarczych czy najważniejszych wydarzeniach branżowych dzięki Branżowemu Programowi Promocji IT/ICT.

Kapitał ludzki

Wśród głównych deficytów polskiej gospodarki zidentyfikowano niski poziom inwestycji w rozwój kompetencji pracowników, niedopasowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracy oraz stosunkowo niskie i niezbyt efektywne wykorzystywanie dostępnych i potencjalnych zasobów pracy. Są one pokłosiem m.in. niekorzystnych procesów demograficznych oraz słabości zakorzenionych w systemie edukacji, który nie sprzyja w wystarczającym stopniu rozwojowi kompetencji (wiedzy, umiejętności postaw i zachowań) innowacyjnych.

W odpowiedzi na ten problem powstał m.in. System Rad ds. Kompetencji koordynowany przez PARP, który może odegrać ważną rolę w realizacji głównych celów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju w obszarze „Kapitał ludzki i społeczny”. Te cele to uelastycznienie i dopasowanie szkolnictwa do potrzeb współczesnej gospodarki. Za koordynację działań Systemu w tym zakresie odpowiedzialni są członkowie Rady Programowej ds. Kompetencji powołani w marcu 2018 r. przez ówczesnego Ministra Przedsiębiorczości i Technologii (obecnie Ministra Rozwoju). W składzie Rady znaleźli się przedstawiciele kluczowych ministerstw, organizacji społecznych i gospodarczych, organizacji przedsiębiorców oraz świata nauki.

Działania w wybranych branżach to domena Sektorowych Rady ds. Kompetencji – oddolnych inicjatyw przedsiębiorców i organizacji branżowych. Ich zadaniem jest ocena luk kompetencyjnych w poszczególnych sektorach gospodarki i wypracowywanie rozwiązań systemowych, które zwiększą dopasowanie oferty edukacyjnej do aktualnych potrzeb przedsiębiorców.

Do tej pory powstało 17 Rad dla sektorów takich jak: budownictwo, IT, finanse, turystyka, handel, opieka zdrowotna i pomoc społeczna, nowoczesne usługi biznesowe, przemysł lotniczo-kosmiczny, przemysł mody i innowacyjne tekstylia oraz motoryzacja.

Wiedzy na temat potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych w danej branży dostarczą radom sektorowym badania Bilans Kapitału Ludzkiego. To unikatowy na skalę kraju obszerny monitoring rynku pracy prowadzony przez PARP we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim. Realizowane w latach 2010-2014 oraz począwszy od 2017 r. kompleksowe badanie popytu i podaży na kompetencje stanowi cenne źródło danych na temat luk kompetencyjnych w gospodarce, stanu rynku usług szkoleniowych, systemu edukacji.

Badania dostarczają wiedzy o potrzebach kwalifikacyjno-zawodowych w branżach, w których powstały Sektorowe Rady ds. Kompetencji. Umożliwia to przewidywanie, jakie będzie zapotrzebowanie na kompetencje i kwalifikacje w przyszłości. Zestawienie ze sobą oczekiwań pracodawców z uzyskiwanymi obecnie efektami kształcenia daje podstawę do rekomendowania zmian w całym systemie edukacji. Dla każdego sektora zostaną przeprowadzone dwie edycje badań – na początku funkcjonowania Sektorowej Rady ds. Kompetencji oraz na późniejszym etapie funkcjonowania danej Rady.

We wsparciu rozwoju kapitału ludzkiego bardzo ważną rolę pełni Baza Usług Rozwojowych (BUR) – platforma internetowa administrowana przez PARP do zamieszczania ofert usług rozwojowych: szkoleń, e-learningu, doradztwa, coachingu, a nawet studiów podyplomowych. Obecnie znajduje się w niej ponad 32 tys. aktualnych ofert (część z unijnym dofinansowaniem) od ponad 5,1 tys. podmiotów. Polska jest pierwszym i jak na razie jedynym krajem w UE, który stworzył kompleksowy projekt wsparcia w tym obszarze.

Rozwój zrównoważony terytorialnie

„Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony” to kolejny z celów SOR, w którego realizację zaangażowana jest PARP. Rozwój zrównoważony terytorialnie oznacza rozwój wszystkich obszarów kraju. Jest to realizowane przez wzmacnianie ich potencjałów i czynników rozwoju oraz likwidację barier i włączenie w procesy rozwojowe regionów zmagających się z trudnościami o charakterze restrukturyzacyjnym i adaptacyjnym (makroregion Polski Wschodniej, Śląsk), obszarów wiejskich wraz z ich lokalnymi ośrodkami miejskimi oraz średnich miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze.

Agencja prowadzi obecnie działania służące aktywizacji gospodarczej, rozwojowi lokalnych rynków pracy i mobilizacji zawodowej mieszkańców, czy poprawie dostępu do usług publicznych w ramach programów operacyjnych: Polska Wschodnia (POPW) oraz Inteligentny Rozwój (POIR) Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

– Polska Wschodnia to jeden z tych makroregionów wskazanych w strategii, który wymaga szczególnej uwagi. Mamy świadomość jak ważna dla wzrostu przedsiębiorczości jest odpowiednia infrastruktura i otoczenie biznesu, w tym sieci innowacji, klastry oraz parki technologiczne i przemysłowe. W kończącej się perspektywie finansowej za pośrednictwem PARP do makroregionu trafi niemal 7 mld zł – mówi Małgorzata Oleszczuk, prezes Agencji.

Dzięki programom operacyjnym: Rozwój Polski Wschodniej (2007-2013) oraz Polska Wschodnia (2014-2020) zmniejsza się dystans dzielący województwa wschodniej Polski od pozostałych obszarów kraju w zakresie: przedsiębiorczości, innowacyjności, B+R czy infrastruktury. Wzrosły nakłady przedsiębiorstw na działania innowacyjne, wzrosło zatrudnienie w działach B+R oraz liczba przedsiębiorstw zaliczanych do grupy usług opartych na wiedzy. W tym czasie nastąpiła poprawa zaplecza naukowo-dydaktycznego uczelni, instytutów badawczych i przedsiębiorstw oraz zwiększenie poziomu współpracy pomiędzy tymi podmiotami. 

Dzięki programom dla wschodnich województw, makroregion nadrobił ok. 1/5 dystansu rozwojowego w relacji do UE. PKB per capita w Polsce Wschodniej w stosunku do średniej UE-28: w 2006 wynosił 36%, i teraz wynosi blisko 50% średniej unijnej.

Duża w tym rola programów infrastrukturalnych, dzięki którym poprawiła się sieć drogowa – 177 km przebudowanych dróg (w tym 2 mosty na Wiśle). Nastąpiła poprawa jakości życia w wyniku oddania do użytku nowych dróg oraz modernizacji dróg wcześniej istniejących: oszczędności czasu dla przewozów pasażerskich – ponad 600 mln zł, towarowych – ponad 180 mln zł; 90% badanych przedsiębiorców zaobserwowało poprawę płynności ruchu w wyniku odciążenia poszczególnych miast z ruchu pojazdów ciężarowych, zmniejszyła się liczba kolizji i wypadków (dotyczy zmodernizowanych dróg),

Powstały nowe tereny inwestycyjne, 5 nowych centrów wystawienniczych i konferencyjnych (Targi Lublin, Expo Mazury w Ostródzie, Targi Kielce, Lubelskie Centrum Konferencyjne, G2A Arena w Rzeszowie), 15 tys. km sieci internetu szerokopasmowego. Wcześniej w ramach wdrażanej przez PARP Osi I PORPW utworzono 262 laboratoria i zmodernizowano 255 oraz zakupiono około 7,2 tys. sztuk aparatury badawczo rozwojowej. Wzrosła liczba studentów kierunków matematyczno-biologiczno-techniczno-informatycznych,

W ramach projektów infrastrukturalnych w dotychczasowych realizowanych projektach w ramach programów operacyjnych skierowanych do obszaru Polski Wschodniej wsparto  infrastrukturę uczelni wyższych, parków naukowo-technologicznych oraz stref przemysłowych. Wybudowano blisko 15 tys. km sieci internetowej, rozbudowano sieci transportu miejskiego w miastach wojewódzkich oraz wybudowano lub zmodernizowano ponad 450 km dróg krajowych i wojewódzkich (w tym 17 obwodnic oraz 2 mosty na Wiśle). W ramach dostępnych środków powstało  5 centrów konferencyjno-targowych oraz ponad 2 tys. km trasy rowerowej GreenVelo. Łącznie dotychczas działania infrastrukturalne pochłonęły ponad 15 mld zł.

To, jak ważnym punktem w tworzeniu długofalowych wizji rozwoju firm ze wschodnich województw są unijne środki, świadczy liczba wniosków o dofinansowanie złożonych przez przedsiębiorców z regionu w konkursach prowadzonych przez PARP. W ramach trzech programów operacyjnych obsługiwanych przez Agencję wpłynęło ich łącznie ok. 16 tys. a podpisane umowy opiewają na kwotę blisko 9 mld zł.

 

--------
„Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)” została przyjęta przez Radę Ministrów 14 lutego 2017 r. jest obowiązującym, kluczowym dokumentem państwa polskiego w obszarze średnio- i długofalowej polityki gospodarczej.

Pełna treść dokumentu: link