Świadczenie pracy zdalnej przez cudzoziemca. Najważniejsze zagadnienia w czasie pandemii

Świadczenie pracy zdalnej staje się coraz bardziej popularne w stosunkach pracy z elementem transgranicznym, a pandemia COVID-19 jeszcze bardziej nasiliła to zjawisko. Coraz więcej firm zagranicznych zatrudnia polskich pracowników w formie telepracy lub kieruje ich na pracę zdalną. Wielu polskich pracodawców korzysta także z pracy cudzoziemców na odległość.

Praca zdalna w szczególności sprawdza się w przypadku programistów, pracowników firm informatycznych, niektórych pracowników biurowych, kadry menedżerskiej, grafików czy dziennikarzy. Należy przy tym odróżnić dwie formy zdalnego świadczenia pracy uregulowane w obecnych przepisach prawa polskiego:

• telepracę regulowaną przepisami kodeksu pracy (art. 67⁵ – 67¹⁷p.), cechującą się stałością i regularnością świadczenia pracy w tym trybie;
• pracę zdalną uregulowaną w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842), zwaną dalej „ustawą covidową”, będącą z założenia rozwiązaniem przejściowym, stosowanym w trybie polecenia pracodawcy i realizującym cele zdrowotne (przeciwdziałanie COVID-19) oraz ochrony miejsc pracy[1].

Zarówno w przypadku pracy zdalnej, jak i telepracy, możliwe jest jej świadczenie przez cudzoziemca zarówno na terenie Polski (w innym miejscu niż do tej pory ustalone), jak również poza jej granicami, w tym z miejsca zamieszkania pracownika. Powyższe rodzi szereg pytań natury praktycznej,  z którymi na co dzień muszą zmierzyć się pracodawcy. W artykule poruszone zostaną zagadnienia z zakresu ważności dotychczasowych pozwoleń na pracę, prawa właściwego, oskładkowania i opodatkowania wynagrodzenia pracownika cudzoziemca, zatrudnienia pracowników będących obywatelami EOG/Szwajcaria i obywateli państw trzecich – z perspektywy różnic w kontekście ustawy covidowej, przedłużenia legalności pobytu pracowników z państw trzecich, jak również zezwoleń na pracę sezonową.

Praca zdalna a zezwolenie na pracę

W pierwszej kolejności pojawia się pytanie o legalność pracy zdalnej cudzoziemca z perspektywy posiadanego zezwolenia na pracę. Zasadą jest, iż wykonywanie na terenie Polski pracy przez cudzoziemca spoza krajów Unii Europejskiej wymaga zezwolenia na pracę. Miejsce świadczenia pracy przez cudzoziemca nie jest wymienione w samym zezwoleniu na pracę, ale należy je wskazać we wniosku o jego wydanie (art. 88 ust. 1aa pkt 4 lit. c ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz.U. z 2020 r. poz. 1409). Miejsce świadczenia pracy przez cudzoziemca wskazuje się także w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń (zob. art. 88z ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia).

W ustawie covidowej przesądzono jednak możliwość pracy zdalnej cudzoziemców niezależnie od wskazania miejsca wykonywania pracy we wniosku o wydanie zezwolenia, lub  w samym oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń. Zgodnie z art. 15z⁵ ustawy covidowej, jeżeli na skutek skorzystania przez podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, z uprawnień określonych m.in. w art. 3 ustawy covidowej uległy zmianie warunki wykonywania pracy przez cudzoziemca określone w:

1) zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę,

2) zezwoleniu na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji,

3) zezwoleniu na pracę,

4) zezwoleniu na pracę sezonową,

5) oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń na podstawie art. 88z ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia

- cudzoziemiec może wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach bez konieczności zmiany zezwolenia, uzyskania nowego zezwolenia lub wpisania nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń.

W przypadku pracy w oparciu o oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy zaleca się, aby ze względów dowodowych polecenie wykonywania przez cudzoziemca pracy zdalnej zostało udokumentowane, np. w postaci skierowanego do pracownika e-maila zawierającego takie polecenie i okres świadczenia pracy zdalnej[2]. 

W przypadku, stałej regularnej pracy zdalnej cudzoziemca za granicą, nie jest wymagane polskie zezwolenie  na pracę, gdyż wymóg jego uzyskania istnieje jedynie w przypadku pracy na terenie Polski[3]. Konieczne jest jednak zawsze zbadanie przepisów lokalnych w tym zakresie. Zwrócić należy przy tym uwagę, iż w przypadku niektórych państw, jak np. Barbados, przewidziano specjalne wizy do świadczenia pracy zdalnej z ich terytorium.

Prawo właściwe

O ile w przypadku pracy zdalnej w dotychczasowym kraju, zwłaszcza w Polsce, nie ulega zmianie dotychczasowe ustawodawstwo krajowe, któremu podlegał pracownik, o tyle w przypadku telepracy lub pracy zdalnej powiązanej ze stałą lub czasową zmianą miejsca pracy pojawić się może pytanie o ustawodawstwo danego kraju, któremu stosunek pracy podlega. W przypadku pracy zdalnej cudzoziemców zastosowanie znajdzie rozporządzenie unijne  „Rzym I” (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych, Dz.U.UE.L.2008.177.6):

• Zgodnie art. 8 tegoż rozporządzenia, indywidualna umowa o pracę podlega prawu wybranemu przez strony zgodnie z art. 3. Taki wybór prawa nie może jednak prowadzić do pozbawienia pracownika ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, jakie, w przypadku braku wyboru, byłoby właściwe zgodnie z przepisami rozporządzenia. W przypadku pracy zdalnej cudzoziemca oznacza to konieczność zapewnienia minimalnego standardu ochrony i warunków zatrudnienia, jakie przewiduje kraj, w którym cudzoziemiec świadczy pracę.
• Z kolei w zakresie, w jakim strony nie dokonały wyboru prawa właściwego dla indywidualnej umowy o pracę, umowa podlega prawu państwa, w którym lub - gdy takiego brak - z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę w wykonaniu umowy. Za zmianę państwa, w którym zazwyczaj świadczona jest praca, nie uważa się tymczasowego zatrudnienia w innym państwie.
• Jeżeli nie można ustalić prawa właściwego zgodnie z powyższą regułą, umowa podlega prawu państwa, w którym znajduje się przedsiębiorstwo, za pośrednictwem którego zatrudniono pracownika. Jeżeli ze wszystkich okoliczności wynika, że umowa wykazuje ściślejszy związek z innym państwem, stosuje się prawo tego innego państwa.

Kwestie podatkowe i składkowe pracy cudzoziemca regulowane są przede wszystkim przez przepisy lokalne miejsca wykonywania pracy, jak również umowy międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania, jak i oskładkowania.

Składki ZUS

W kontekście oskładkowania pojawia się pytanie, czy należy opłacać składki ZUS, jeżeli pracownik cudzoziemiec wykonuje pracę zdalną poza Polską. Podkreślić przy tym należy, iż problemu tego nie ma, jeśli praca zdalna jest nadal wykonywana przez cudzoziemca na terytorium Polski. Istnieje duże prawdopodobieństwo powstania obowiązku składkowego w państwie, gdzie praca (zdalna) jest faktycznie wykonywana. W kwestiach oskładkowania przychodów pracownika-cudzoziemca pracującego zdalnie należy w pierwszej kolejności odwołać się do przepisów polskiej ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. z 2021 r., poz. 423, dalej: ustawa systemowa. Zgodnie z jej art. 6 ust. 1 pkt. 1 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Tym samym ustawą nie są objęci pracownicy–cudzoziemcy, którzy nie wykonują pracy na terenie Polski, jak również nie mają miejsca zamieszkania na terenie Polski. Ważne w tym przypadku jest jednak jasne ustalenie, że miejscem pracy pracownika (pracy zdalnej) nie jest Polska. Nie chodzi przy tym o przypadki podróży służbowych za granicę z Polski. Jak wskazuje ZUS, „polskim przepisom o ubezpieczeniach społecznych nie podlegają również cudzoziemcy zatrudnieni wprawdzie przez polskie podmioty, ale miejsce wykonywania ich pracy określono poza granicami Polski. Jeśli bowiem miejsce pracy zostało określone za granicą i tam praca jest wykonywana, to zatrudniony cudzoziemiec nie jest pracownikiem na obszarze Polski”[4]. Brakuje bowiem wtedy łącznika w zakresie oskładkowania, jakim jest miejsce pracy na terenie RP.

Wykonywanie pracy zdalnej nie stanowi przy tym oddelegowania, w którego to przypadku jest możliwość uzyskania zaświadczenia  A1 o podleganiu ubezpieczeniom społecznym dotychczasowego państwa. Art. 12 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Dz.U. L 166, 30.4.2004, p.1 (dalej: rozporządzenie 883/2004) przewiduje bowiem możliwość uzyskania zaświadczenia A1 o podleganiu ustawodawstwu ubezpieczeniowemu dotychczasowego państwa członkowskiego w przypadku tymczasowego oddelegowania pracownika w celu świadczenia usług. Przy pracy zdalnej nie mamy jednak do czynienia z oddelegowaniem w celu świadczenia usług w innym kraju. Podobnie nie znajdzie zastosowania art. 13 tegoż rozporządzenia, który odnosi się do pracy wykonywanej na terenie kilku państw członkowskich. Praca będzie bowiem wykonywana na ogół w jednym państwie za granicą. Jedyną możliwością pozostania przy dotychczasowym (polskim) systemie ubezpieczeniowym jest zatem wystąpienie w trybie art. 16 rozporządzenia do oddziału ZUS w Kielcach, o zawarcie porozumienia wyjątkowego pomiędzy dwoma państwami członkowskimi. W przeciwnym wypadku pracownik będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym państwa, gdzie praca (zdalna) jest faktycznie wykonywana przez niego.

Z kolei w  przypadku państw trzecich, istotne jest zbadanie odpowiedniej umowy dotyczącej zabezpieczenia społecznego, z danym państwem trzecim, w którym pracownik wykonuje zdalnie pracę. Jeżeli takiej umowy nie ma lub nie reguluje ona kwestii zbiegu podstaw tytułów ubezpieczeniowych, niewykluczone pozostaje podwójne oskładkowanie.

Podatek od wynagrodzenia

W przypadku zdalnego świadczenia pracy przez cudzoziemca  z zagranicy może dojść do utraty polskiej rezydencji podatkowej. Dotyczy to zarówno obywateli krajów Unii Europejskiej, jak i państw trzecich. Należy zwrócić przy tym uwagę, iż zgodnie  z art. 3 ust. 1–1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r., Dz.U. z 2020 r. poz. 1426, dalej: u.p.d.o.f., osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów), bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się przy tym osobę fizyczną, która:

• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych)

lub

• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Z kolei zgodnie z art. 3 ust. 2a u.p.d.o.f. osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). Zgodnie z art. 3 ust. 2b pkt 1 u.p.d.o.f. za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, uważa się w szczególności dochody (przychody) z pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia.

W każdym przypadku zdalnego pracownika cudzoziemca konieczne będzie ustalenie, gdzie faktycznie osiąga dochody (przychody) ze stosunku pracy i czy praca jest wykonywana na terytorium Polski. Nie jest także wykluczona kolizja przepisów w zakresie lokalnej rezydencji podatkowej oraz przepisów o ograniczonym obowiązku podatkowym w Polsce. Dlatego też w tym kontekście bardzo ważna pozostaje weryfikacja przepisów lokalnych miejsca wykonywania pracy oraz stosownej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z danym państwem. Ogólną zasadą w międzynarodowych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania jest to, iż dochody z pracy podlegają opodatkowaniu w miejscu zamieszkania podatnika, chyba że praca jest wykonywana w innym państwie. W przypadku braku umowy o podwójnym opodatkowaniu, możliwe jest także podwójne opodatkowanie.

W przypadku pracowników cudzoziemców na ogół centrum interesów życiowych będzie leżeć poza Polską, ponadto z reguły będą oni przebywać poza terytorium RP ponad 183 dni w roku podatkowym. W dobie COVID-19 nie są jednak wykluczone sytuacje odwrotne. Dotyczyć to może zwłaszcza pracowników cudzoziemców, którzy wcześniej zmienili swój ośrodek życiowy na Polskę, a następnie ze względu na pandemię zdecydowali się na powrót do państwa rodzinnego. W takiej sytuacji może dojść do czasowej lub stałej zamiany rezydencji polskiej na zagraniczną. Nie można przy tym zapominać, że w przypadku telepracy mamy do czynienia z regularnym, stałym wykonywaniem pracy na odległość z ustalonego miejscu. W przypadku pracy zdalnej polecenie pracy w tym trybie jest z założenia czasowe i może być zmienne.

Zatrudnianie pracowników będących obywatelami EOG/Szwajcarii i obywateli państw trzecich – różnice w kontekście ustawy covidowej

W przypadku zatrudnienia obywateli państw Unii Europejskiej zasady zatrudnienia w dobie COVID-19 nie uległy zasadniczo zmianie. W ich przypadku nie jest bowiem wymagane zezwolenie na pracę.

Ustawa covidowa przedłużyła jednocześnie z mocy prawa okresy ważności dokumentów wydawanych na czas określony obywatelom państw członkowskich UE, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), Konfederacji Szwajcarskiej i przebywających z nimi członków rodzin, tj.:

• dokumentów potwierdzających prawo stałego pobytu,
• kart pobytu członka rodziny obywatela UE,
• kart stałego pobytu członka rodziny obywatela UE[5].

Problem pojawia się natomiast w zakresie legalności zatrudniania cudzoziemców państw trzecich, dla których podstawą zatrudnienia jest zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, wraz z zezwoleniem na pobyt. Ze względu na fakt, iż decyzje w tym zakresie mogą się kończyć w okresie pandemii i mogą istnieć problemy z ich przedłużeniem, ustawa covidowa ex lege przedłuża ich ważność. Przedłużenie dotyczy ważności wszystkich zezwoleń na pracę.

W myśl art.  15zzq ustawy covidowej, jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pracę, o którym mowa w art. 88 ust. 1 pkt 1-5 lub ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia, przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, okres ważności tego zezwolenia na pracę ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Dotyczy to także odpowiednio  decyzji o przedłużeniu zezwolenia na pracę lub przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową. Ponadto, w przypadku przedłużenia okresu ważności zezwolenia na pracę na tej podstawie, wniosek o przedłużenie zezwolenia na pracę, składa się nie wcześniej niż w terminie 90 dni przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę określonego w tym zezwoleniu i nie później niż w ostatnim dniu okresu ważności zezwolenia przedłużonego na tej podstawie.

Podobnie jeżeli w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, wpisanym do ewidencji oświadczeń na podstawie art. 88z ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia, wskazano okres pracy, którego koniec przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, cudzoziemiec może wykonywać pracę określoną oświadczeniem na rzecz podmiotu, który złożył oświadczenie, w okresie lub okresach nieobjętych oświadczeniem, do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni, bez zezwolenia na pracę.

W ustawie przesądzono także możliwość pracy zdalnej cudzoziemców pomimo wskazania miejsca wykonywania pracy we wniosku o wydanie zezwolenia lub  w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń, jak również pomimo zmiany wymiaru czasu pracy czy obniżenia wynagrodzenia na skutek zawarcia antykryzysowych porozumień zbiorowych przewidzianych ustawą covidową[6]. W takim przypadku nie jest konieczna zmiana zezwolenia na pracę  lub wpisanie nowego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń (zob. art. 15z⁵ ust. 1 ustawy covidowej).

Przedłużenie legalności pobytu pracowników z państw trzecich

Przepisy ustawy covidowej przewidują specjalne regulacje dla cudzoziemców (obywateli państw trzecich), których legalny pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uległby zakończeniu w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Nie dotyczy to obywateli państw Unii Europejskiej, albowiem w ich przypadku pobyt nie wymaga specjalnego zezwolenia.

Po pierwsze, przedłużone zostają terminy na składanie wniosków związanych z zezwoleniami pobytowymi oraz w sprawach przedłużenia wiz krajowych i pobytu w ruchu bezwizowym[7], wypadające w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Zgodnie z art. 15z ustawy covidowej powoduje to automatyczne przedłużenie terminów na składanie wniosków o:

• udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, tj. terminu określonego w art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2020 r. poz. 35), 
• udzielenie zezwolenia na pobyt stały, tj. terminu określonego w art. 202 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach,
• udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, tj. terminu określonego w art. 202 ust. 1, a stosowanego na mocy odesłania zawartego w art. 223 ustawy o cudzoziemcach, 
• przedłużenie wizy, tj. terminu określonego w art. 85 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach, 
• przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego, tj. terminu określonego w art. 300 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach)[8].

Termin ten ulega przedłużeniu do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Umożliwia to  cudzoziemcom dopełnienie wymogu osobistego złożenia wniosku w ww. sprawach w terminach, jakie wyznacza ich dotychczasowy legalny pobyt, względnie osobiste stawiennictwo na wezwanie organu, eliminując ryzyko popadnięcia w nielegalny pobyt w aktualnej sytuacji czasowego zawieszenia bezpośredniej obsługi klienta przez urzędy wojewódzkie[9].

Ponadto, zgodnie z art. 15z¹ ust. 1 ustawy covidowej w przypadku cudzoziemca, który w dniu, od którego po raz pierwszy ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2^[10], przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

1) na podstawie wizy Schengen,

2) na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,

3) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,

4) w ramach ruchu bezwizowego,

5) na podstawie wizy długoterminowej wydanej przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen, jeżeli zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej uprawnia ona do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

6) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen, jeżeli zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej uprawnia ona do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

- jego pobyt na tym terytorium uważa się za legalny od dnia następującego po ostatnim dniu legalnego pobytu wynikającego z tych wiz, dokumentów lub ruchu bezwizowego, do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w zależności od tego, który obowiązywał jako ostatni.

Cudzoziemcy jw. są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w w/w okresie pobytu uznawanego za legalny, jeżeli posiadają:

• ważne zezwolenie na pracę lub ważne zezwolenie na pracę sezonową;
• oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy wpisane do ewidencji oświadczeń.

Zaznaczyć przy tym należy, że nie dotyczy to cudzoziemców, którzy na podstawie wskazanych dokumentów wjechali na teren  RP po dniu 14 marca 2020 r.

Cudzoziemiec objęty jest tym rozwiązaniem automatycznie, bez konieczności składania dodatkowych dokumentów[11].

Przedłużeniu do 30 dni po odwołaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego ulega także ważność kart pobytu oraz ważność tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemców, jeżeli okres ważności upłynął w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (art. 15z² ustawy covidowej).

Analogiczne rozwiązanie co do przedłużenia ważności do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni, ustawodawca przewidział dla cudzoziemców, których okres legalnego pobytu wynikającego z zezwoleń na pobyt czasowy lub wiz krajowych (tj. wiz długoterminowych wydanych przez konsuli RP, wizy typu „D”) wypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (15zd ustawy covidowej). W takim przypadku w dokumencie podróży cudzoziemca nie umieszcza się nowej naklejki wizowej.

Ponadto, na mocy ustawy covidowej przesunięte zostają terminy opuszczenia terytorium Polski wynikające z art. 299 ust. 6 ustawy o cudzoziemcach oraz dobrowolnego powrotu określonego w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, w przypadku którego data końcowa wypadałaby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Przedłużenie następuje również do upływu 30. dni od zakończenia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, w zależności od tego, który z nich obwiązywał ostatni.

Zezwolenia na pracę sezonową

Dodatkowe ułatwienia zostały także wprowadzone w przypadku zezwoleń na pracę sezonową.

Przepis art. 15z⁷ ustawy covidowej stanowi, iż zezwolenie na pracę, nie jest wymagane w czasie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 oraz do 30. dnia następującego po odwołaniu tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni, jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę w zakresie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydaje się zezwolenia na pracę sezonową oraz posiadał:

• zezwolenie na pracę, ważne po dniu 13 marca 2020 r. (w tym także decyzję o przedłużeniu zezwolenia na pracę lub przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową)

lub

• oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisane do ewidencji oświadczeń, w którym przynajmniej jeden dzień okresu pracy określonego w tym oświadczeniu przypada po dniu 13 marca 2020 r.

Ustawa przewiduje więc automatyczne przedłużenie możliwości pracy na podstawie dokumentów, których koniec ważności przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii[12].

Podsumowanie

Jak wynika z powyższej analizy, zdalne świadczenie pracy przez cudzoziemca rodzi szereg problemów natury praktycznej. O ile ustawodawca rozwiązał w sposób dość jednoznaczny kwestie legalności ich pobytu oraz pracy w kontekście kończących się zezwoleń na pracę czy zezwoleń na pobyt na terenie RP w okresie pandemicznym, o tyle znacznie więcej trudności w praktyce może sprawiać ich zdalne świadczenie pracy z zagranicy na gruncie przepisów zabezpieczenia społecznego oraz podatkowych. Przede wszystkim wymaga to drobiazgowej analizy nie tylko przepisów krajowych, ale także ustawodawstwa lokalnego i umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, jak również oskładkowania.

dr Małgorzata Mędrala

radca prawny, odpowiedzialna za dział prawa pracy w Kancelarii BDO Legal Łatała i Wspólnicy

Artykuł pochodzi z Biuletynu Euro Info 2/2021

Więcej takich artykułów przeczytasz w strefie wiedzy PARP

---

[1] Szerzej: M. Mędrala, Praca zdalna a wykluczenie społeczne (w:) Praca zdalna w polskim systemie prawa pracy, red. M. Mędrala, Warszawa 2021 (w druku) oraz cytowana tam pozycja D. Makowski, Kilka uwag o pracy zdalnej, PiZS 2020, nr 10, s. 13 i n.

[2] U. Mirowska-Łoskot, Praca w domu też dla cudzoziemca, DGP z 11.02.2021 r.

[3] Zob. art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 20 kwietnia 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1409; por. A. Kałwińska, Praca zdalna z zagranicy. O czym muszą pamiętać pracodawcy? DGP z 25.02.2021 r.

[4] Zob. Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne Polaków zatrudnionych za granicą oraz cudzoziemców pracujących w Polsce. Poradnik, Zakład Ubezpieczeń Społecznych 2016 r.

[5] https://udsc.gov.pl/pobyt-obywateli-ue-eog-szwajcarii-a-epidemia-koronawirusa/ (dostęp: 8.04.2021 r.).

[6] Zob. art. art. 15g ust. 8 ustawy covidowej, który przewiduje możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy, art. 15x ust. 1 ustawy covidowej, który przewiduje szczególne rozwiązania w zakresie uelastycznienia czasu pracy w dobie COVID, m.in. zmiany systemu i rozkładu czasu pracy lub art. 15zf ust. 1 ustawy covidowej, który przewiduje m.in. możliwość zawarcia porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia.

[7] Ruch bezwizowy obowiązuje m.in. dla obywateli: Albanii (tylko dla posiadaczy paszportów biometrycznych), Argentyny, Australii, Austrii, Brazylii, Izraela, Japonii, Kanady, Korei Południowej, Litwy, Łotwy, Meksyku, USA, Ukrainy, Mołdawii, Zjednoczonych Emiratów Arabskich – zob. Lista państw, których obywatele mogą podróżować do Polski bez wiz

https://www.gov.pl/web/gruzja/lista-panstw-ktorych-obywatele-moga-podrozowac-do-polski-bez-wiz (dostęp: 8.04.2021 r.)

[8] https://www.gov.pl/web/gov/przedluzenie-terminow-zwiazanych-ze-skladaniem-wnioskow-o-pozwolenia-na-pobyt-w-polsce(dostęp: 8.04.2021 r.).

[9] https://www.gov.pl/web/gov/przedluzenie-terminow-zwiazanych-ze-skladaniem-wnioskow-o-pozwolenia-na-pobyt-w-polsce(dostęp: 18.03.2021 r.).

[10] Na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego stan taki został po raz pierwszy ogłoszony od dnia 14 marca 2020 r.

[11] Por. https://www.gov.pl/web/gov/mozesz-legalnie-przebywac-w-polsce-na-podstawie-tzw-krotkoterminowych-tytulow-pobytowych (dostęp: 18.03.2021 r.).

[12]Zob. także https://www.gov.pl/web/gov/przedluzenie-waznosci-zezwolenia-na-prace-i-oswiadczenia (dostęp: 8.04.2021 r.).