Implementacja dyrektywy w sprawie ograniczenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko

Ponad 2 lata temu, tj. 27 marca 2019 r., została przyjęta dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ograniczenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, zwana potocznie dyrektywą plastikową (dalej: Dyrektywa). Dyrektywa zmieniła zasady wykorzystywania w życiu codziennym drobnych jednorazowych wyrobów plastikowych takich jak: jednorazowe sztućce, talerzyki słomki itd. Zgodnie z założeniami unijnymi Dyrektywa miała zostać wdrożona do porządków krajowych przez państwa członkowskie w 2021 r.

Geneza Dyrektywy

Celem Dyrektywy jest zapobieganie powstawaniu i ograniczanie odpadów morskich z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych oraz narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne, a także ograniczenie wpływu powyższych produktów i narzędzi na środowisko i zdrowie człowieka. 

Jak wskazano w uzasadnieniu do Dyrektywy, ilość odpadów morskich z tworzyw sztucznych w oceanach i morzach rośnie, co ma szkodliwy wpływ na ekosystemy, różnorodność biologiczną i potencjalnie na zdrowie ludzi oraz wzbudza powszechne zaniepokojenie. Jednocześnie dochodzi do utraty wartościowego materiału, który staje się odpadem, mimo że mógłby zostać ponownie wprowadzony do gospodarki. Tworzywa sztuczne stanowią 80–85% wszystkich odpadów morskich, zgodnie z wyliczeniami przeprowadzonymi na plażach.

Pod względem ilościowym produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowią około połowę wszystkich odpadów morskich występujących na europejskich plażach. Dziesięć najczęściej występujących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowi 86% wszystkich tego rodzaju produktów. Narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne stanowią kolejne 27% odpadów morskich występujących na europejskich plażach.

Mając na uwadze powyższe dane, rozwiązania zaproponowane w Dyrektywie skupiają się na dziesięciu najczęściej występujących produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które pod względem ilościowym stanowią około 70% tych odpadów morskich.

Inicjatywa przedstawiona w Dyrektywie jest częścią działań mających na celu przejście Unii Europejskiej na gospodarkę o obiegu zamkniętym, będącej jednym z kluczowych obszarów dla rozwoju Unii Europejskiej.

Cele i skutki wskazane w Dyrektywie

Głównym celem Dyrektywy ma być zapobieganie negatywnym skutkom wyrządzanym przez określone jednorazowe produkty z tworzyw sztucznych środowisku, zwłaszcza środowisku wodnemu, oraz ograniczanie ich użycia. 

W kwestii produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych ustawodawstwo dotyczące odpadów ma za zadanie wpłynąć głównie na zwiększenie recyklingu, a w mniejszym stopniu na zaśmiecanie. W ocenie prawodawców unijnych bardziej skuteczne są środki mające na celu ograniczenie stosowania pewnych produktów skierowane ku wcześniejszym etapom łańcucha.

Kategorie produktów wskazane w Dyrektywie i podjęte wobec nich działania

Dyrektywa dokonała podziału na grupy produktów jednorazowych z tworzyw sztucznych, których dotyczyć będą działania w niej wskazane.

Działania zostały dostosowane do specyfiki danych grup produktów jednorazowych. Dla każdej z grup dyrektywa przewiduje szereg odrębnych działań, których końcowym skutkiem ma być ograniczenie lub wyeliminowanie zużycia danego jednorazowego produktu.

Do pierwszej grupy zaliczono następujące produkty:

• opakowania na żywność, tj. pojemniki takie jak pudełka z pokrywą lub bez używane w celu umieszczania w nich żywności przeznaczonej do spożycia bezpośrednio z pojemnika na miejscu lub na wynos bez żadnej dalszej obróbki, takie jak opakowania na żywność typu fast food lub inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem opakowań na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;
• kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka. 

Są to produkty, co do których zostaną wprowadzone ograniczenia stosowania, wskazane w art. 4 Dyrektywy. Działania te mają polegać przede wszystkim na podjęciu przez państwa członkowskie niezbędnych środków na rzecz ambitnego i trwałego zmniejszenia stosowania na swoim terytorium tychże produktów jednorazowego użytku. Środki, jakie mają zostać przyjęte przez państwa członkowskie, mogą obejmować:

• krajowe cele w zakresie ograniczenia stosowania,
• środki zapewniające udostępnianie konsumentowi końcowemu alternatywnych produktów wielokrotnego użytku w punkcie sprzedaży,
• instrumenty ekonomiczne zapewniające na przykład to, aby produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych nie były bezpłatnie wydawane konsumentowi końcowemu w punkcie sprzedaży. 

Przyjęte przez państwa środki mogą się różnić w zależności od wpływu, jaki na środowisko mają dane produkty. 

Do drugiej grupy produktów zaliczono:

• patyczki higieniczne, z wyjątkiem wymazówek używanych do celów medycznych;
• sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki);
• talerze;
• słomki, z wyjątkiem słomek używanych do celów medycznych;
• mieszadełka do napojów;
• patyczki dołączane do balonów, aby mogły się one na nich opierać, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które nie są dystrybuowane konsumentom;
• pojemniki na żywność wykonane z polistyrenu ekspandowanego;
• pojemniki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego, w tym ich zakrętki i wieczka;
• kubki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego, w tym ich zakrętki i wieczka.

Działania, jakie mają zostać podjęte wobec wymienionych produktów wskazane zostały w art. 5 Dyrektywy. Działania wobec tych produktów są najdalej idące – państwa członkowskie mają  za zadanie zakazać wprowadzania do obrotu ww.  produktów jednorazowego użytku, oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych.

Trzecia grupa produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych to grupa, do której zaliczono:

• pojemniki na napoje o pojemności do 3 litrów, tj. pojemniki stosowane do przechowywania napojów, takie jak butelki na napoje w tym ich pokrywki i wieczka;
• wielomateriałowe opakowania na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, z wyjątkiem szklanych lub metalowych pojemników na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych, oraz pojemników na napoje o przeznaczeniu medycznym.

Na państwach członkowskich spoczywa zapewnienie, aby powyższe produkty jednorazowego użytku, których pokrywki i wieczka są w znacznym stopniu wykonane z tworzyw sztucznych, mogły być wprowadzane do obrotu tylko wtedy, gdy te pokrywki i wieczka pozostają trwale zamocowane do opakowania podczas etapu zamierzonego zastosowania produktu (art. 6 Dyrektywy).

Czwarta grupa produktów obejmuje:

• podpaski higieniczne i tampony oraz aplikatory do tamponów;
• chusteczki nawilżane, tj. uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny osobistej, użytku domowego;
• wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi;
• kubki na napoje. 

Działania, jakie mają zostać podjęte wobec tej kategorii produktów mają głównie charakter informacyjny. Produkty te mają zostać opatrzone widocznym, wyraźnie czytelnym i nieusuwalnym oznaczeniem zawierającym informacje dla konsumentów dotyczące co najmniej jednej z następujących kwestii:

a) odpowiednie warianty w zakresie unieszkodliwiania produktów stanowiących odpady lub niewskazane metody unieszkodliwiania takich produktów,

b) negatywne skutki zaśmiecania lub innych nieodpowiednich metod unieszkodliwiania produktów stanowiących odpady dla środowiska, lub

c) obecność tworzyw sztucznych w produkcie (art. 7 Dyrektywy). 

Produkty z grupy piątej to:

• opakowania na żywność, tj. pojemniki takie jak pudełka z pokrywą lub bez używane w celu umieszczania w nich żywności przeznaczonej do spożycia bezpośrednio z pojemnika na miejscu lub na wynos bez żadnej dalszej obróbki, takie jak opakowania na żywność typu fast food, z wyjątkiem opakowań na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;
• paczki i owijki z elastycznych materiałów zawierające żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki;
• pojemniki na napoje, tj. pojemniki stosowane do przechowywania napojów, takie jak butelki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka;
• kubki na napoje;
• wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do użytku łącznie z wyrobami tytoniowymi;
• chusteczki nawilżane, tj. uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny osobistej, użytku domowego lub przemysłowego;
• balony, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które nie są dystrybuowane konsumentom;
• lekkie plastikowe torby na zakupy.

Państwa członkowskie co do tej grupy produktów mają za zadanie zapewnić ustanowienie systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Producenci ww. produktów jednorazowych zobowiązani będą do pokrycia kosztów zbierania odpadów obejmujących te produkty, a następnie ich transportu i przetwarzania, w tym kosztów uprzątnięcia zaśmiecenia i kosztów środków służących upowszechnianiu wiedzy, w zakresie ponownego użycia i wykorzystania tych produktów (art. 8 Dyrektywy). 

Do szóstej kategorii zaliczono butelki na napoje o pojemności do trzech litrów.

Działania dotyczące butelek na napoje to przede wszystkim ich selektywa zbiórka. Państwa członkowskie mają podjąć niezbędne środki zapewniające, aby do 2025 r. selektywne zbieranie odpadów takich jak jednorazowe butelki na napoje obejmowały wagowo 90% takich produktów wprowadzonych do obrotu w danym roku. Aby osiągnąć ten cel, państwa członkowskie mogą między innymi:

a) ustanowić systemy zwrotu kaucji lub

b) ustanowić cele w zakresie selektywnego zbierania w odniesieniu do odpowiednich systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta (art. 9 Dyrektywy).

Kategoria siódma obejmuje:

• pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która:

1. jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
2. jest zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika,
3. jest gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie, w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;

• paczki i owijki z elastycznych materiałów zawierające żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki;
• pojemniki na napoje o pojemności do 3 litrów, tj. pojemniki stosowane do przechowywania napojów, takie jak butelki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka oraz wielomateriałowe opakowania na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, ale nie szklane lub metalowe pojemniki na napoje, których zakrętki i wieczka wykonane są z tworzyw sztucznych;
• kubki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka;
• wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do użytku łącznie z wyrobami tytoniowymi;
• chusteczki nawilżane, tj. uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny osobistej, użytku domowego lub przemysłowego;
• balony, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które nie są dystrybuowane konsumentom;
• lekkie plastikowe torby na zakupy zdefiniowane w art. 3 pkt 1c) dyrektywy 94/62/WE;
• podpaski higieniczne i tampony oraz aplikatory do tamponów. 

Działania dotyczące tej kategorii również obejmują przede wszystkim środki w celu informowania konsumentów na temat następujących kwestii:

a) dostępnych systemów ponownego użycia i sposobów gospodarowania odpadami z tych produktów i narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne oraz najlepszych praktyk w tym zakresie,

b) wpływu zaśmiecania i innych nieodpowiednich metod unieszkodliwiania tych produktów i narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne na środowisko, w szczególności środowisko morskie. 

Wdrożenie Dyrektywy w Polsce

Zgodnie z założeniami Dyrektywa powinna zostać wdrożona do porządku krajowych w ciągu 2 lat. Z tym, że niektóre zawarte w niej ograniczenia mogą zostać wprowadzone później. Pierwotnie zakładano transpozycję przepisów Dyrektywy do polskiego prawa do dnia 3 lipca 2021 r.

Dyrektywa powinna zostać wdrożona na mocy ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (dalej: ustawa wdrażająca). W chwili powstawania niniejszego artykułu projekt ustawy był na etapie opiniowania.  

W projekcie ustawy wdrażającej przewidziano zmiany:

• ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw,
• ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2020 r. poz. 1219, 1378, 1565, 2127 i 2338),
• ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1932, z późn. zm.),
• ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2020 r. poz. 797 i 875),
• ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2020 r. poz. 310),
• ustawy z dnia 12 września 2002 r. o portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunkowych ze statków (Dz. U. Nr 166, poz. 1361).

Opłata produktowa – nowe obowiązki producentów

Jedną z kluczowych zmian jest wprowadzenie nowego zakresu opłaty produktowej.

W art. 3b ustawy wdrażającej Dyrektywę wprowadzono obowiązek pobierania opłaty przez jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne od nabywającego opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego lub produkty w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego. Ponadto ww. przedsiębiorcy będą mieli obowiązek zapewnienia nabywcom dostępności w sprzedaży opakowań wielokrotnego użytku lub opakowań wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne. Wprowadzenie opłaty stanowi transpozycję art. 4 Dyrektywy w zakresie zmniejszenia ilościowego stosowania produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego wymienionych w Załączniku 6 do ustawy wdrażającej. 

Produkty, od których będzie pobierana powyższa opłata, to:

• kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka;
• pojemniki na posiłki, w tym pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich posiłków, które:

1. są przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
2. są spożywane bezpośrednio z pojemnika oraz
3. są gotowe do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie, w tym pojemniki na posiłki typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność. 

Produkty objęte zakazem wprowadzania

W art. 3i ustawy wdrażającej wprowadzono zakaz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych, wymienionych w Załączniku 7 do ustawy wdrażającej,  określone zgodnie z art. 5 Dyrektywy. 

Dotyczy to następujących produktów:

• patyczki higieniczne, z wyjątkiem patyczków objętych zakresem stosowania dyrektywy Rady 90/385/EWG z dnia 20 czerwca 1990 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstwa Państw Członkowskich odnoszących się do wyrobów medycznych aktywnego osadzania (Dz. U. L 189 z 20. 07. 1990, s. 17) lub dyrektywy Rady 93/42/EWG z dnia 14 czerwca 1993 r. dotyczącej wyrobów medycznych Dz. U. L 169 z 12. 07. 1993, s. 1);
• sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki);
• talerze;
• słomki, z wyjątkiem słomek objętych zakresem stosowania dyrektywy 90/385/EWG lub dyrektywy 93/42/EWG;
• mieszadełka do napojów;
• patyczki mocowane do balonów i służące do tego, by balony się na nich opierały, w tym mechanizmy tych patyczków, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów;
• pojemniki na posiłki wykonane z polistyrenu ekspandowanego, tj. pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich posiłków, które:

1. są przeznaczone do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
2. są spożywane bezpośrednio z pojemnika, oraz
3. są gotowe do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie – w tym pojemniki na posiłki typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;

• wykonane z polistyrenu ekspandowanego pojemniki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka;
• wykonane z polistyrenu ekspandowanego kubki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka. 

Obowiązek umieszczenia oznakowania

W art. 3j ustawy wdrażającej zobowiązano producentów produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego do umieszczenia na opakowaniach tych produktów lub na samych produktach oznakowania zgodne ze wzorami określonymi w rozporządzeniu wykonawczym Komisji Europejskiej (UE) 2020/2151 z dnia 17 grudnia 2020 r. ustanawiającego zasady dotyczące zharmonizowanych specyfikacji w odniesieniu do oznakowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w części D załącznika do Dyrektywy 2019/904 (Dz. Urz. UE L 428 z dnia 17.12.2020, str. 57). 

Obowiązek ten dotyczy produktów wskazanych w Załączniku 8 do ustawy wdrażającej, za które uznaje się:

• podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów;
• chusteczki nawilżane, tj. uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny osobistej i uprzednio nawilżone chusteczki do użytku domowego;
• wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi;
• kubki na napoje. 

Obowiązek ponoszenia kosztów

W art. 3k ustawy wdrażającej nałożono na przedsiębiorców, wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego wymienione w Załączniku 9 do ustawy wdrażającej, obowiązek ponoszenia kosztów związanych zagospodarowaniem odpadów powstałych z produktów przez nich wprowadzonych do obrotu.

Finansowanie przez producentów ma objąć:

• zbieranie takich odpadów pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, w tym koszty utworzenia i utrzymania tych systemów, transportu tych odpadów i ich zagospodarowania. Przez miejsca publiczne rozumie się miejsca ogólnodostępne, gdzie ustawione są kosze na odpady, czyli m. in.: kosze usytuowane na chodnikach, skwerach, dworcach, alejach handlowych, przed budynkami użyteczności publicznej, w parkach czy przy plażach,
• koszty uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z tych produktów.

Produkty, których dotyczy powyższy obowiązek, zostały podzielone na sekcje.

Sekcja I to produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego objęte rozszerzoną odpowiedzialnością producenta w zakresie pokrywania kosztów edukacji ekologicznej, kosztów zbierania odpadów powstałych z tych produktów z publicznych systemów zbierania odpadów, w tym kosztów infrastruktury i jej funkcjonowania, kosztów sprzątania, transportu oraz przetwarzania tych odpadów.

Do tych produktów zalicza się:

• pojemniki na posiłki, tj. pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich posiłków, które:

1. są przeznaczone do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
2. są zazwyczaj spożywane bezpośrednio z pojemnika oraz
3. są gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie,

– w tym pojemniki na posiłki typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;

• paczki i owijki wykonane z elastycznych materiałów zawierające posiłki przeznaczone do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki;
• pojemniki na napoje o pojemności do trzech litrów, tj. pojemniki stosowane do przechowywania napojów, takie jak butelki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, oraz wielomateriałowe opakowania na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, ale nie szklane lub metalowe pojemniki na napoje, których zakrętki i wieczka wykonane są z tworzyw sztucznych;
• kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka;
• lekkie plastikowe torby na zakupy zgodnie z definicją w art. 3 pkt 1c dyrektywy 94/62/WE.

Sekcja II to produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego objęte rozszerzoną odpowiedzialnością producenta w zakresie pokrywania przez producentów kosztów kampanii edukacyjnych, kosztów sprzątania odpadów powstających z tych produktów, ich transportu i przetwarzania, a także kosztów gromadzenia danych i sprawozdawczości. Do tych produktów zalicza się:

• chusteczki nawilżane, w tym uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny

osobistej i uprzednio nawilżone chusteczki do użytku domowego;

• balony, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych

zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów.

Sekcja III to wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami

tytoniowymi, objęte art. 8 ust. 3 dyrektywy 2019/2004 dotyczącym rozszerzonej

odpowiedzialności producenta. 

Ponadto w ustawie wdrażającej wyjaśniono sposób obliczania opłaty pobieranej od powyższych produktów, której wysokość stanowić będzie iloczyn określonej stawki oraz ilości tych produktów prowadzonych do obrotu w roku kalendarzowym.

W art. 3l ustawy wdrażającej została określona maksymalna stawka opłaty w wysokości 0,05 zł za szt.  ww. produktu (tj. produktu z Załącznika 9 do ustawy wdrażającej), a jej rzeczywiste stawki zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw klimatu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. 

W art. 3m-3n ustawy wdrażającej określono kwestie związane z przekazywaniem środków pochodzących z tej opłaty. Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego wymienione w Załączniku 9 do ustawy wdrażającej będą przekazywać środki na zagospodarowanie odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich do obrotu produktów, na rachunek bankowy właściwego marszałka województwa, a ten z kolei na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wprowadzono również sankcję za nieprzeznaczenie przez przedsiębiorców środków na ten cel i określono sposób wyliczania przez marszałka województwa tej sankcji. 

Termin wejścia w życie ustawy wdrażającej Dyrektywę

Co do zasady obowiązki nałożone ustawą wdrażającą miały wejść w życie z dniem 3 lipca 2021 r. Już teraz wiadomo, że termin ten ulegnie przesunięciu. 

Później zaplanowano wejście w życie obowiązków w zakresie wpisu do rejestru (obowiązki wskazane w art. 1 pkt  7 w zakresie art. 9 ust. 1 pkt 3), których wejście w życie planowane jest na 1 września 2021 r. Jeszcze później przewidziano wejście w życie obowiązków nałożonych na wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi, objęte art. 8 ust. 3 dyrektywy 2019/2004 dotyczącym rozszerzonej odpowiedzialności producenta – tutaj planowana data to 5 stycznia 2023 r. 

Podsumowanie

Działania Unii Europejskiej jednoznacznie nakierowane są na ograniczenie zużycia plastiku, a przyjęta 2 lata temu Dyrektywa nie jest ostatnim ze środków mających zmniejszyć jego zużycie. W tym miejscu warto również wspomnieć o nowym obciążeniu dla krajów członkowskich jakim jest wprowadzony pod koniec 2020 roku plastic tax. Od 1 stycznia 2021 r. kraje członkowskie zobowiązane będą do uiszczania podatku od niepoddanych recyklingowi odpadów z tworzyw sztucznych. Ma on wynosić 0,8 euro w przeliczeniu na kilogram odpadów (800 euro za tonę). Zgodnie z założeniami podatek ten ma stanowić proekologiczny bodziec i zachęcać do efektywnego recyklingu odpadów.

Anna Siwkowska radca prawny, Kancelaria SRS Legal